Μαχάλα Αλ Κούμπρα, Αίγυπτος Το εργοστάσιο

 

Από τον "αθέατο κόσμο"

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Είναι σίγουρα υπερβολή να ισχυριστεί κανείς πως το εργοστάσιο κλωστοϋφαντουργίας Μισρ είναι μια μικρογραφία της Αιγύπτου. Η γη του Νείλου και η κοινωνία των ανθρώπων της είναι πολύ πλούσια σε όψεις και αντιθέσεις. Είναι αλήθεια, όμως, πως η μεγαλύτερη και ιστορικότερη βιομηχανική μονάδα είναι στενά δεμένη με την πολυκύμαντη νεότερη αιγυπτιακή ιστορία και τους κοινωνικούς αγώνες που την επηρέασαν. Απλωμένη σε μια έκταση χιλίων στρεμμάτων στο κέντρο του Δέλτα του Νείλου, στη βιομηχανική πόλη Μαχάλα Αλ Κούμπρα, περίπου εκατόν είκοσι χιλιόμετρα βόρεια του Καΐρου, περιφραγμένη με ψηλούς τοίχους, περιλαμβάνει χιλιάδες αδράχτια, μηχανές ύφανσης και βαφής, μονάδες ραφής, κοιτώνες, αποθήκες, μέχρι και γήπεδο ποδοσφαίρου.

Θεωρείται η μεγαλύτερη μεταποιητική επιχείρηση στη Μέση Ανατολή και την Αφρική και στις δόξες της απασχολούσε έως και τριάντα χιλιάδες εργάτες. Το εργοστάσιο άρχισε να κτίζεται το 1927, με την ισχυρή συμβολή της Τράπεζας του Μισιριού, που ανέλαβε ύστερα από την ανεξαρτησία του 1922 να δημιουργήσει την αγροτοβιομηχανική υποδομή της χώρας. Οι πρώτοι εργαζόμενοι ήταν φελάχοι που παράλληλα με τις αγροτικές εργασίες συμπλήρωναν το εισόδημά τους κάνοντας μεροκάματα. Στα χρόνια που ακολούθησαν στο εργοστάσιο, όπου οι μηχανές δούλευαν όλο το εικοσιτετράωρο, διαμορφώθηκε ένα μορφωμένο, απαιτητικό και ταξικά αρκετά συνειδητό εργατικό δυναμικό, που μετέφερε από γενιά σε γενιά συνδικαλιστικές εμπειρίες και μια αριστερή κοσμική πολιτική συνείδηση. Η πρώτη απεργία που ξέσπασε στο εργοστάσιο ήταν στα 1938.

Σύμβολο της κοινωνικής και εθνικής αντίστασης στους Βρετανούς που και μετά την τυπική ανεξαρτησία συνέχισαν να καθορίζουν τις τύχες της χώρας, το εργοστάσιο με τους εργάτες του αντιμετώπισε πρώτη φορά την εισβολή των τανκς το 1947 σε μια από τις πρώτες μεγάλες απεργίες. Τάχθηκε από την πρώτη στιγμή δίπλα στους στρατιωτικούς που ανέτρεψαν τον Φαρούκ, αλλά γρήγορα διαψεύστηκε όταν ο Νάσερ, μετά τον πρώτο καιρό του μέλιτος, στράφηκε με μανία ενάντια στο εργατικό και κομμουνιστικό κίνημα. Το 1952 αντιμετώπισε τη δεύτερη στρατιωτική εισβολή καταστολής, ενώ το 1960 εθνικοποιήθηκε πλήρως.

Όλα αυτά τα χρόνια δεν έπαψε να αποτελεί ένα από τα λίκνα της εργατικής αφύπνισης και, όταν ο Σαντάτ έφερε στη χώρα το ΔΝΤ και τις ακραίες νέο-φιλελεύθερες πολιτικές, το εργοστάσιο αντέδρασε θυμωμένα. Έπαιξε πρωταγωνιστικό ρόλο στην εξέγερση του ψωμιού το Γενάρη του 1977, έκανε μεγάλες και σκληρές απεργίες σε όλη τη δεκαετία του Ογδόντα, με πιο σημαντικές αυτές για τους μισθούς και τα ωράρια το 1986 και το 1988. Στο λυκόφως του καθεστώτος Μουμπάρακ αναδείχθηκε σε κέντρο της κοινωνικής και δημοκρατικής αντίστασης. Από το 2006 και ειδικά το 2008 στο εργοστάσιο ξέσπασε συνεχόμενη αναταραχή, που δεν διακόπηκε ούτε μετά την αιματηρή επέμβαση του στρατού, για να αποτελέσει εν τέλει μια από τις σημαντικότερες προδρομικές εστίες της εξέγερσης του Γενάρη του 2011.

Πιστό στην ιστορία του το εργοστάσιο δεν επαναπαύτηκε στις αντιστασιακές δάφνες του. Όταν η εξέγερση έμεινε στη μέση και οι εξελίξεις στη χώρα και στην κοινωνία πήραν ανεπιθύμητη στροφή, οι εργάτες ξαναβρέθηκαν στην πρώτη γραμμή της αντίστασης ενάντια στην κυβέρνηση της Μουσουλμανικής Αδελφότητας. Η οποία με επικεφαλής τον πρόεδρο Μόρσι και σε συμβιβασμό με τη στρατιωτική ηγεσία επιχειρεί να διασώσει το καθεστώς, να υπονομεύσει τις κοσμικές, συνδικαλιστικές και δημοκρατικές κατακτήσεις και να ξαναβάλει τις λαϊκές μάζες στη γωνία. Έτσι, με κέντρο το εργοστάσιο και πρωταγωνιστές τους 27 χιλιάδες εργάτες, η Μαχάλα Αλ Κούμπρα από το καλοκαίρι βρίσκεται σε διαρκή αναβρασμό, αγκαλιάζοντας σχεδόν όλα τα εργοστάσια στην πόλη.

Στις 7 του Δεκέμβρη, μάλιστα, όταν η βραδινή βάρδια των επτά χιλιάδων εργατών από το εργοστάσιο σχόλασε και κατευθύνθηκε στην πλατεία Αλ Σον, οι συγκρούσει ς με την αστυνομία και τους οπαδούς της Αδελφότητας γενικεύτηκαν, καταλήφθηκαν κυβερνητικά κτίρια και η επαναστατική επιτροπή ανακήρυξε συμβολικά την ανεξάρτητη δημοκρατία της Μαχάλα! Οι εξεγερμένοι εργάτες δήλωσαν με κατηγορηματικό τρόπο πως δεν θα δεχθούν να τους κυβερνούν τα διατάγματα και ο αντιδραστικός σκοταδισμός της Μουσουλμανικής Αδελφότητας.

Με διαδρομή περισσότερο από έναν αιώνα, το εργατικό κίνημα της Αιγύπτου αποτελεί ένα από τα ισχυρότερα στον αραβικό κόσμο. Ανάμεσα στον ισλαμισμό, τη δυτικόφιλη αστική αντιπολίτευση και τον τρεϊντ-γιουνιονισμό, ισχυρό κατάλοιπο της βρετανικής επιρροής, αναζητεί σε δύσκολες αλλά και ελπιδοφόρες συνθήκες την αυτόνομη παρουσία και παρέμβασή του στις πολιτικές και κοινωνικές εξελίξεις. Και έχει κάνει πολύ αισθητή την παρουσία του έστω και χωρίς μια ισχυρή επαναστατική ηγεσία.

ΔΕΙΤΕ το ντοκιμαντέρ «The Factory» των Cristina Bocchialini και Ayman El Gazwy και μια παρουσίασή του από το «Αλ Τζαζίρα» στη διεύθυνση http://www.aljazeera.com/programmes/revolutionthrougharabeyes/2012/01/201213013135991429.html