Οι σύγχρονοι εργατικοί αγώνες στην Κίνα

Ένα κατατοπιστικό κείμενο για τους πρόσφατους εργατικούς αγώνες στην Κίνα.Δίνει μία αρκετά διαφορετική και διερευνητική ματιά για τον σκληρό καπιταλισμό και το επίπεδο της ταξικής πάλης εκεί.

Λίγοι στην Δύση γνωρίζουν το δράμα που εκτυλλίσεται στο σημερινό «επίκεντρο της εργατικής πάλης».

Οι Κινέζοι εργάτες συχνά απεικονίζονται ως τα «καημένα» θύματα της «παγκοσμιοποίησης» (δηλαδή του ιμπεριαλισμού).Παθητικοί βιοπαλαιστές υποφέρουν στωϊκά για τα αϊ φόουνς μας ,τα φτηνά ρούχα και άλλα πολλά...Και...μόνο εμείς μπορούμε να τους σώσουμε! Με το να απορροφούμε τον χείμαρρο των εξαγωγών τους ή να διαμαρτυρόμαστε για τις απάνθρωπες συνθήκες εργασίας των...μονοπωλίων των Ευρωπαϊκών και Αμερικάνων Ιμπεριαλιστών.

Για κομμάτια της «καθώς πρέπει» αριστεράς των σαλονιών,η ηθική αυτών των αντιτιθέμενων αφηγήσεων είναι ότι στις δικές μας κοινωνίες η εργατική πάλη και αντίσταση ανήκει στον κάλαθο της ιστορίας.Σε κάθε περίπτωση η αντίσταση ενάντια σε ένα τόσο «δυνατό» αντίπαλο πρέπει σίγουρα να είναι μάταιη.

Σήμερα η εργατική τάξη της Κίνας αγωνίζεται.Περισσότερα απο 30 χρόνια στο σχέδιο του ΚΚΚίνας για οικοδόμηση καπιταλισμού,η Κίνα είναι αναμφισβήτητα το επίκεντρο της παγκόσμιου εργατικού αναβρασμού.Ενώ δεν υπάρχουν επίσημα στατιστικά,είναι σίγουρα ότι χιλιάδες,αν όχι δεκάδες χιλιάδες,απεργίες γίνονται κάθε χρόνο.Σε μία τυπική μέρα κάπου γύρω απο μισή ντουζίνα σε αρκετές ντουζίνες απεργίες διενεργούνται.

Το πιο σημαντικό είναι όμως ότι,οι εργάτες νικάνε!,με πολλούς απεργούς να πετυχαίνουν αυξήσεις μισθών πολύ πάνω απο τις όποιες νομικές μισθολογικές υποχρεώσεις των εταιρειών.Οι κατώτατοι μισθοί ανεβαίνουν σε διψήφιους αριθμούς σε πολλές πόλεις και αρκετοί λαμβάνουν και επιδόματα για κοινωνική ασφάλιση για πρώτη φορά.

Τις τελευταίες 2 δεκαετίες των αναταραχών και των εργατικών εξεγέρσεων δημιουργήθηκε μία αρκετά συνεκτική βεντάλια εργατικών τακτικών .Όταν υπάρξει ένα παράπονο,οι εργάτες σαν πρώτο βήμα μιλάνε στους εργοδότες τους.Φυσικά αυτά τα αιτήματα,σχεδόν πάντα,αγνοούνται αμέσως απο την εργοδοσία,ειδικά αν αφορούν τους μισθούς.Οι απεργίες απο την άλλη μεριά,λειτουργούν.Φυσικά δεν οργανώνονται ποτέ απο τα επίσημα κρατικά συνδικάτα,που είναι υπόλογο στο «Κομμουνιστικό»Κόμμα.Κάθε απεργία οργανώνεται αυτόνομα και συχνά αντίθετα στο κρατικό σωματείο,που ενθαρρύνει τους εργάτες να ακολουθήσουν νομικά μέσα.

Το νομικό πλέγμα που αποτελείται απο οργανισμό διαιτησίας,μεσολάβησης και δικαστήρια προσπαθεί να εξατομικεύσει και να πρωσοποποιήσει την διαμάχη.Αυτό συνδυαζόμενο με την συμπαιγνία κράτους και κεφάλαιου σημαίνει ότι αυτό το πλέγμα υπάρχει για να αποτρέπει τις απεργίες.Μέχρι το 2010 ο πιο κοινός λόγος για απεργία ήταν η μη καταβολή δεδουλευμένων και οι απεργίες συνήθως ξεκινούν με τους εργάτες να παρατούν τα εργαλεία τους και να παραμένουν στο έδαφος του εργοστασίου.

Ευτυχώς είναι πολύ μικρός ο αριθμός των απεργοσπαστών στην Κίνα γι’αυτό και οι πικετοφορίες δεν χρησιμοποιούνται συχνά.Όταν συναντούν δύστροπη εργοδοσία οι εργάτες συχνά βγαίνουν και στους δρόμους.Αυτή η τακτική απευθύνεται κυρίως στην κυβέρνηση διότι με το να επηρεάζουν την κοινωνική τάξη κατευθείαν συγκεντρώνουν την προσοχή της κυβέρνησης.Μερικές φορές μπλοκάρουν δρόμους τοπικών κυβερνητικών κτηρίων αλλά η άμεση αντίθεση με την κυβέρνηση καταλήγει στον ξυλοδαρμό στην κράτηση και την φυλάκιση γιαυτό και η δημόσια διαδήλωση είναι αρκετά επικίνδυνη.

Ακόμα πιο επικίνδυνο ,αλλά πολύ κοινό,είναι η δημιουργία σαμποτάζ και καταστροφή ιδιοκτησίας,εξέγερση,δολοφονία των αφεντικών τους και φυσική σύγκρουση με την αστυνομία.Αυτές οι τακτικές είναι επικρατέστερες σε μαζικές απολύσεις και χρεωκοπίες επιχειρήσεων.Ένας αριθμός πολύ έντονων αναμετρήσεων έγιναν το 2008 και το 2009 σε απάντηση εργατών σε μαζικές απολύσεις σαν απάντηση των επιχειρήσεων στην κρίση της Δύσης.Το λιγότερο εντυπωσιακό μέσο αντίστασης είναι η άρνηση των μεταναστών εργατών να εργαστούν στις χειρότερες δουλειές στην νοτιοανατολική ζώνη.Μία έλλειψη εργατικού δυναμικού που ξεκίνησε το 2004 προβλημάτισε τους οικονομολόγους για ένα τόσο μαζικό κράτος 100άδων εκατομμυρίων κατάσταση που ανάγκασε ένα μεγάλο όγκο κατασκευαστών σε παραλιακές περιοχές όπως η Γκουάνγκ Γκόνγκ,η Ζετζιάνγκ και Τζιανγκσού να μην μπορούν να προσελκύσουν εργάτες.Το σημαντικό ζήτημα όμως είναι ότι η έλλειψη δυναμικού ανέβασε! Τα μεροκάματα και ενδυνάμωσε την διαπραγμάτευση απο την μεριά των εργατών.

Το σημείο καμπής ήρθε το καλοκαίρο του 2010,σημαδεμένο απο ένα μεγαλειώδες απεργιακό κύμα που ξεκίνησε σε ένα εργοστάσιο της Honda στο Νανχάϊ.Απο τότε τα εργατικά αιτήματα έγιναν πιο επιθετικά.Οι αυξήσεις μισθών που ζητούσαν οι εργάτες ήταν πολύ πάνω απο το ανώτερο νόμιμο όριο και σε κάποιες απεργίες ανέκυψε και το ζήτημα της αυτόνομης εκλογής των εκπροσώπων τους!φυσικά όχι έξω απο την κρατική ένωση (ACFTU) καθώς αυτό θα προκαλούσε την βίαιη κρατική απάντηση.Παρόλα αυτά η επιμονή στις εκλογές επισημαίνει την βλάστηση πολιτικών αιτημάτων ακόμη και αυτά τα αιτήματα ήταν για σωματεία βάσης στην επιχείρηση.

Το απεργιακό κύμα που πυροδοτήθηκε στο Νανχάι ,τις 17 Μάη του 2010,με το πάτημα του κουμπιού έκτακτης ανάγκης απο τον Ταν Ζικουίνγκ οδήγησε στην μορφοποίηση των πρώτων αιτημάτων,50% αύξηση (800rmb παραπάνω κάθε μήνα) αιτήματα όπως ανασυγκρότηση του πρωτοβάθμιου σωματείου που ήταν εργοδοτικό και επαναπρόσληψη δύο απολυμένων συναδέλφων τους.Εν τω μεταξύ τα νέα της απεργίας διαδίδονταν ραγδαία και πυροδοτούσαν νέα απεργιακά κύμματα .Σε κάθε απεργία το βασικό αίτημα ήταν η μεγάλη αύξηση του βασικού μισθού ενώ και το αίτημα για οργάνωση των εργαζομένων ακούστηκε αλλά λιγότερο.

Μία απο αυτές τις απεργίες αξίζει να αναφερθεί για την οργάνωση και την αγωνιστικότητα της η απεργία στην Denso,εταιρεία προμηθευτή της Toyota.Οι εργαζόμενοι μαζεύτηκαν μυστικά και αποφάσισαν της στρατηγική των «3 όχι»:για 3 μέρες δεν θα δούλευαν,δεν θα φανέρωναν τα αιτήματα τους και τους εκπροσώπους τους.Με την διακοπή της γραμμής παραγωγής το διπλανό εργοστάσιο της Toyota θα αναγκαζόνταν και αυτό να σταματήσει σε διάστημα ημερών.Με την τριήμερη απεργία τους χωρίς αιτήματα ανέμεναν σημαντικές απώλειες και για την Denso και για την Toyota.Το σχέδιο τους λειτούργησε,το πρωϊνό της Δευτέρας σταμάτησαν την απεργία με το να εξέλθουν του εργοστασίου και να μπλοκάρουν τα φορτηγά απο το να φύγουν απο το εργοστάσιο.Μέχρι το απόγευμα ακόμη έξι εργοστάσιο της ίδιας βιομηχανικής ζώνης έκλεισαν και την επόμενη μέρα η έλλειψη ανταλακτικών ανάγκασε το εργοστάσιο της Toyota να σταματήσει.

Την Τρίτη μέρα λοιπόν,οπως είχαν προγραμματίσει,οι εργάτες εξέλεξαν 27 εκπροσώπους και προχώρησαν σε διαπραγματεύσεις με κεντρικό αίτημα 800rmb αύξηση στο μισθό τους.Και την κέρδισαν.

Την ίδια εβδομάδα του Ιουνη του 2011,τερράστιες εργατικές εξεγέρσεις ταρακούνησαν τις αστικές βιομηχανικές περιοχές του Καοζού και Γκουαγκζού οδηγώντας στην διαδεδομένη και εξαιρετικά στοχευμένη καταστροφή περιουσίας των κεφαλαιοκρατών.Την ίδια περίοδο ένα σιχουανέζος εργάτης δέχθηκε άγρια επίθεση απο εργοδοτικούς τραμούκους με μαχαίρι.Προς απάντηση στην επίθεση του συναδέλφου τους χιλιάδες άλλοι μετανάστες ξεκίνησαν διαδηλώσεις σε τοπικά κυβερνητικά κτήρια.Η διαδήλωση είχε ,υποθετικά,οργανωθεί απο μία τοπική σιχουανέζικη οργάνωση.Μία απο τις μαφιόζικες οργανώσει ς που πολλαπλασιάστηκαν σε ένα περιβάλλον που η ανοιχτή οργάνωση δεν είναι ανεκτή.Αφού λοιπόν περικύκλωσαν τα κτήρια,οι μετανάστες γρήγορα έστρεψαν την οργή τους σε κατοίκους της περιοχής,τους οποίους θεωρούσαν θύτες των διακρίσεων σε βάρος τους .

Μία εβδομάδα μετά,μία ακόμη πιο μεγάλη εξέγερση έγινε στα προάστια της Γκουανγκζού στην Ζενγκτσένγκ.Μία έγκυος γυναίκα των σιχουάν κακοποιήθηκε απο την αστυνομία με συνέπεια την αποβολή του εμβρύου.Φήμες αμέσως άρχισαν να κυκλοφορούν στις τάξεις των βιομηχανικών εργατών της περιοχής .Η εξέγερση που ακολούθησε κράτησε αρκετές μέρες,είχε σαν αποτέλεσμα το κάψιμο ενός αστυνομικού τμήματος το μπλοκάρισμα μίας εθνικής οδούς και την παρέμβαση του στρατού για την καταστολή της εξέγερσης.Άσχετα απο την άρνηση της κυβέρνησης είναι πιθανό αρκετοί άνθρωποι να έχασαν την ζωή τους.

Μόλις σε μερικά χρόνια η εργατική αντίσταση μετατράπηκε απο αμυντική σε επιθετική.Όλα αυτά παρουσιάζουν μία σημαντική πρόκληση στην εξαγωγική ανάπτυξη και την καθήλωση μισθών που χαρακτήρισε την περιοχή των νοτιοανατολικών παραλίων της Κίνας για δύο δεκαετίες.Με το τέλος του απεργιακού κύμματος του 2010,επίσημα η εποχή της χαμηλόμισθης εργασίας είχε τελειώσει.Παρόλα αυτά κάθε προσπάθεια των εργατών για άρθρωση μία πολιτικής σαφώς αντίθετης με την κυβερνητική διαλύεται απο την δεξιά και τους κρατικούς της συμμάχους με την πρόφαση και φόβητρο του «μα καλά θέλετε να γυρίσουμε στο χάος της Πολιτιστικής Επανάστασης?»

Στην Κίνα οι 2 εναλλακτικές που δίνει το κράτος είναι,μία λεία και αποτελεσματική καπιταλιστική τεχνοκρατία(η φαντασίωση της Σιγκαπούρης) ή η αμετρίαστη ,άγρια και βαθιά πολιτική βία.Σαν αποτέλεσμα οι εργάτες,με αυτοσυνείδηση υποτάσσονται στον επιβεβλημένο απο το κράτος διαχωρισμού του πολιτικού απο τον οικονομικό αγώνα και παρουσιάζουν τα αιτήματα τους σαν οικονομικά και νόμιμα και σε σύμπνοια με την τελματώδη ιδεολογία της «αρμονίας».Μία αντίθετη πρακτική θα σήμαινε άγρια κρατική καταστολή.

Οι εργάτες μπορούν να νικήσουν σε επιμέρους αιτήματα για αυξήσεις ή κοινωνική ασφάλιση αλλά αυτή η διασκορπισμένη εφήμερη και χωρίς πολιτικό υποκείμενο πάλη απέτυχε να αποκρυσταλλώσει κάποιες μορφές οργάνωσης των εργατών ικανές να κοντράρουν το καπιταλιστικό κράτος σε ταξικό επίπεδο.Το αποτέλεσμα είναι το κράτος να παρεμβαίνει πολλές φορές,πια, υπέρ των εργατών σε απεργιακές κινητοποιήσεις όχι γιατί το έπιασε ο πόνος για τους εργάτες αλλά γιατί έχει συμφέρον η εργατική τάξη να παραμείνει μία «αδύναμη και χωρίς πλεονέκτημα κοινωνική ομάδα» όπως την ορίζει άλλωστε και το επίσημο λεξικό!!

Είναι αδύνατο να καταλάβει κανείς πώς διατηρείται αυτή η κατάσταση χωρίς να καταλάβει την κοινωνική και πολιτική θέση της εργατικής τάξης σήμερα.Ο κινέζος εργάτης του σήμερα απέχει πολύ απο τον ηρωϊκό και γεροδεμένο προλετάριο των αφισών της Πολιτιστικής επανάστασης.Η καπιταλιστική παλινόρθωση που ξεκίνησε το 1978 οι αγρότες γενικά είχαν ένα καλό βιοτικό επίπεδο όσο η αγορά παρείχε υψηλές τιμές για τα αγροτικά τους προϊόντα έναντι του κράτους.Αλλά στα μέσα της δεκαετίας τους 1980 αυτά τα οφέλη εξανεμίστηκαν απο τον όλο και αυξανόμενο πληθωρισμό και ο αγροτικός πληθυσμός άρχισε να αναζητά άλλες πηγές εισοδήματος.Όπως η Κίνα άνοιγε τις πόρτες της στην εξαγωγικά προσανατολισμένη βιομηχανία αυτοί οι αγρότες μετατράπηκαν σε εσωτερικούς μετανάστες εργάτες.Το 1990 το κράτος ξεκίνησε μία μαζική προσπάθεια ιδιωτικοποίησης κρατικής περιουσίας που οδήγησε σε μεγάλες κοινωνικές και οικονομικές εξαρθρώσεις στην ζώνη την βορειοανατολικής Κίνας,γνωστής και ώς «ζώνη της σκουριάς».Οι αγρότες της επαρχίας κυρίως μαζεύτηκαν στην «ζώνη του ήλιου» στα νοτιοανατολικά παράλια της Κίνας.Την ίδια στιγμή το κράτος εκμεταλεύτηκε μία σειρά ιδρυμάτων τα οποία προέρχονταν απο την σχεδιοποιημένη οικονομία του σοσιαλισμού.Το μητρώο εγγραφής οικίων ,Χούκου,το οποίο είχε χρησιμοποιηθεί απο το Κομμουνιστικό Κόμμα παλαιότερα για να εξασφαλίσει στους εργάτες στέγαση αλλά και να μειώσει την εσωτερική μετανάστευση, και την αστυφιλία , να βελτιώσει έτσι τις κρατικές παραγωγικές μονάδες χρησιμοποιήθηκε απο τους ρεβιζιονιστές για την ένταση της ιδωτικής συσσώρευσης.Αυτό έγινε με το να δημιουργήσει το ρεβιζιονιστικό κράτος τέτοια «ωφέλη» στους εσωτερικούς μετανάστες εργάτες ώστε να διαχωρίσει τον εργασιακό απο τον οικογενειακό βίο και να έλαχιστοποιήσει με την σειρά του την μετακίνηση εργατικών στρωμμάτων απο τις ιδιωτικές βιομηχανικές ζώνες.Οι μετανάστες δεν έχουν πρόσβαση σε δημόσιες υπηρεσίες όπως οι κάτοικοι των πόλεων,περίθαλψη,στέαση και εκπαίδευση.Χρειάζονται ειδική άδεια για να μεταβούν σε πόλεις και τις δεκαετίες του 1990 και 2000 υπήρχαν πολλές περιπτώσεις κράτησης,απέλασης μεταναστών λόγω έλλειψης τέτοιων αδειών.Αν οι συντάξεις δεν ισχύουν σε όλες τις περιοχές για παράδειγμα γιατί ένας εσωτερικός μετανάστης εργάτης να διεκδικήσει καλύτερη?Συνεπώς τα εργατικά αιτήματα εστιάστηκαν στις αυξήσεις μισθών.

Παλαιότερα τα αφεντικά είχαν την δυνατότητα να μην πληρώνουν τους εργάτες μετανάστες και ως προς την αλλαγή αυτού δεν υπήρχε κάποια υπόννοια.Απο την στιγμή που οι εργάτες ήθελαν να γυρίσουν πίσω στο χωριό τους για να εγκατασταθούν αυτό άρχισε να αλλάζει.Στο εσωτερικό της χώρας όμως οι εργάτες απαιτούν όλα όσα ένας εργαζόμενος χρειάζεται για μία αξιοβίωτη ζωή,στέγαση,περίθαλψη,εκπαίδευση και μία προστασία απο την ανεργία και τα γηρατειά.Φυσικά αναδείχθηκε και το αίτημα του ελεύθερου χρόνου,ένα αίτημα που ήταν ,ύποπτα, απών μέχρι τώρα.

Όλα αυτά αυξάνουν την πιθανότητα για την πολιτικοποίηση των εργατικών αγώνων.Οι δημόσιες και κοινωνικές παροχές δεν ήταν ποτέ μία προσδοκία των εργατών μεταναστών(πρώην αγροτών) στα παράλια.Αν όμως μπορέσουν να εγκατασταθούν στην ενδοχώρα τότε τέτοια αιτήματα μπορούν να γενικευθούν παρέχοντας την ευκαιρία για μία έξοδο απο την απομόνωση των καθαρά εργασιακών αιτημάτων.Αιτήματα για κοινωνική προστασία είναι πολύ πιο πιθανό να στοχεύσουν το κράτος παρά μεμονωμένους καπιταλιστές εδραιώνοντας τα συμβολικά θεμέλια μίας γενικευμένης σύγκρουσης.

Αν και είναι εύκολο να δημιουργούμε ρομαντικές εικόνοποιήσεις των γενναίων και μερικές φορές της μεγαλειώδους αντίστασης των εργατών μεταναστών η πραγματικότητα της παραίτησης ή της επιστρογής είναι αρκετά συχνή.Αυτό μπορεί να ήταν διαφοτερικό αν η δουλειά ήταν εκεί που είναι και η μόνιμη κατοικία.Οι συνθήκες τώρα βέβαια μάλλον είναι ευνοϊκές για τους μετανάστες ώστε να διεκδικήσουν την ζωή τους και να παλέψουν για την κοινότητα τους,στην κοινότητα τους ,παρά να φύγουν.

Μέχρι στιγμής αυτός ο κατακερματισμένος και εφήμερος τύπος αγώνα ήταν αναποτελεσματικός στο να προκαλέσει μεγάλες αλλαγές στις δομές του κράτους και της κυρίαρχης ιδεολογίας.Το κεφάλαιο απέδειξε σαν την οικουμενική του τάση,την ικανότητα να απορροφά επιμέρους αγώνες ξανά και ξανά.Μπορούμε να θεωρήσουμε νίκη την καταστροφή εργατικών στρωμμάτων σε μία περιοχή και την δημιουργία άλλων σε κάποια άλλη?

Το νέο σύνορο της καπιταλιστικής συσσώρευσης βάζει την Κινέζικη εργατική τάξη αντιμέτωπη με ευκαιρίες για την δημιουργία μόνιμων μορφών οργάνωσης ικανές να εξαπλώσουν το πεδίο της ταξικής πάλης και σε πιο πλατιά κοινωνικά στρώμματα με την δημιουργία μετωπικών αιτημάτων.Μέχρι όμως αυτό να γίνει  αυτό να γίνει θα είναι ένα βήμα πίσω απο τον ιστορικό μας αντίπαλο.

(Υ.Γ. Το κείμενο αυτό δημοσιεύτηκε στο περιοδικό Jacobin και κομμάτια του μεταφράστηκαν απο μένα.Δεν συμφωνώ σε όλα παρόλα αυτά δημοσιεύω κάποια βασικά του μέρη ώστε να υπάρξει μία ενημέρωση σχετικά με τους εργατικούς αγώνες στην Κίνα οι οποίοι αποσιωπούνται συστηματικά )